Lehim Yöntem Onayı (BPQR)
Uluslararası standartlara göre lehim yöntemi onayı belgelendirmesi (Brazing Procedure Qualification) süreci, lehimleme işlemlerinin belirli kalite ve güvenlik standartlarına uygunluğunu doğrulamak amacıyla yapılır. Bu süreç, özellikle endüstriyel uygulamalarda kullanılan lehimleme yöntemlerinin güvenilirliğini ve etkinliğini sağlamayı amaçlar. İşte bu sürecin temel adımları:
1. Lehim Yöntemi Spesifikasyonu (BPS) Hazırlığı
BPS Belgesi: Lehim Yöntemi Spesifikasyonu (Brazing Procedure Specification – BPS), belirli bir lehimleme işlemi için tüm teknik parametreleri içerir. Bu belge, lehimleme yönteminin nasıl uygulanacağını, hangi malzemelerin kullanılacağını, lehim sıcaklıklarını, akı türlerini ve diğer önemli detayları tanımlar.
Parametrelerin Belirlenmesi: Kullanılacak malzeme türü, lehimleme türü (örneğin, sert lehim, yumuşak lehim), lehim dolgu malzemesi, sıcaklık aralığı ve akı gibi parametreler dikkatlice belirlenir ve BPS belgesine eklenir.
2. Test Parçasının Hazırlanması
Test Parçası Seçimi: BPS’te belirtilen parametrelere göre bir test parçası hazırlanır. Bu parça, lehimleme işleminin gerçek üretim koşullarını yansıtacak şekilde seçilir.
Lehimleme Uygulaması: Belirlenen BPS’e uygun olarak lehimleme işlemi gerçekleştirilir. Bu aşamada, lehimleme işleminin belirlenen tüm parametrelerle uyumlu bir şekilde yapılması önemlidir.
3. Testlerin Yapılması
Tahribatlı Testler: Lehimleme işleminin mekanik ve fiziksel özelliklerini değerlendirmek amacıyla yapılan testlerdir. Bu testler şunları içerebilir:
Çekme Testi: Lehimli bağlantının çekme mukavemeti ölçülür.
Bükme Testi: Lehimli bağlantının sünekliği ve mukavemeti değerlendirilir.
Makro İnceleme: Lehimli bağlantının iç yapısının incelenmesi için kesit alınarak mikroskobik inceleme yapılır.
Tahribatsız Testler: Lehimli bağlantının yüzey ve iç bütünlüğünü bozmadan yapılan testlerdir:
Radyografik Test (RT): Lehimli bölgede içsel kusurların (örneğin, boşluklar, çatlaklar) tespiti için X-ray kullanılır.
Sızdırmazlık Testi: Lehimli bağlantının sıvı veya gaz sızdırmazlık performansı değerlendirilir.
4. Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Uygunluk Kriterleri: Yapılan testlerin sonuçları, ilgili uluslararası standartlara göre (örneğin, ISO 13585, AWS C3.3) değerlendirilir. Bu standartlar, lehimli bağlantının kabul edilebilir hata oranlarını, mekanik özelliklerini ve diğer kalite kriterlerini tanımlar.
Raporlama: Test sonuçları bir rapor haline getirilir. Bu rapor, lehim yöntemi ve prosedürünün ilgili standartlara uygun olduğunu gösterir.
5. Lehim Yöntem Onay Sertifikası (PQR)
Sertifika Verilmesi: Testlerin başarılı bir şekilde tamamlanması durumunda, Lehim Yöntemi Kalifikasyon Belgesi (Procedure Qualification Record – PQR) düzenlenir. Bu belge, belirli bir lehim yöntemi ve prosedürünün belirlenen şartlar altında uygulanabileceğini ve ilgili standartlara uygun olduğunu kanıtlar.
BPS ve PQR’in Saklanması: Onaylanmış BPS ve PQR belgeleri, gelecekteki denetimler ve üretim süreçlerinde referans olarak kullanılmak üzere saklanır.
6. Sürekli İzleme ve Yenileme
Güncellemeler: Lehim yönteminde herhangi bir değişiklik yapılırsa (örneğin, farklı bir dolgu malzemesi, akı, sıcaklık aralığı), yeni bir PQR oluşturulması gerekebilir.
Periyodik Denetimler: Sertifikanın geçerliliğini korumak amacıyla periyodik olarak gözden geçirme ve gerektiğinde yeniden testler yapılabilir.
Bu süreç, lehimleme işlemlerinin kalitesini ve güvenliğini sağlamak için kritik bir rol oynar. Uluslararası standartlara uygun bir lehim yöntem onayı, üretim süreçlerinde güvenilir ve yüksek kaliteli lehim bağlantıları sağlanmasına yardımcı olur.